چرا فضای مجازی برای سلبریتی‌ها حاشیه‌ساز می‌شود

دوات آنلاین-ماجرایی که برای ریحانه پارسا اتفاق افتاد و در نهایت به حذف عکس‌های مدلینگ بازیگر سریال پدر از صفحه اینستاگرام او انجامید اولین و آخرین حاشیه‌ای نیست که فضای مجازی برای سلبریتی‌ها رقم می‌زد. اما چرا چنین حاشیه‌هایی ایجاد می‌شود؟ چهار کارشناس به این سوال پاسخ داده‌اند:

مجید ابهری: مردم عادت کرده اند نقش ها را بپذیرند!

دکتر مجید ابهری آسیب شناس و رفتار شناس اجتماعی در گفت و گو با بانی فیلم در این خصوص نظرات مهمی داشت. وی گفت: رشته هنرپیشگی یکی از نادر حرفه هایی است که مردم با اکثریت شخصیت های فیلم ها همذات پنداری برقرار کرده و آنها را در همان قالب فیلم می پذیرند. بعضا مشاهده می شود که بعضی از هنرپیشه ها بر اساس سناریو و ژانر سینمایی در قالبی ظاهر می شوند. مثلا در قالب یک دوشیزه محجبه دانشجو و متدین و یا در یکی از فیلم ها در قالب یک بانوی مطهره و بسیار با اخلاق ظاهر می شوند. اما متاسفانه بعد از اتمام فیلم و در زندگی واقعی قالب را عوض کرده و در نقشی ظاهر می شوند که در باورهای مردم ایجاد تردید و شبهه می کند. وی همچنین افزود: اینگونه افراد دیگر در نظر مردم و در پرسوناژهای بعدی قابل قبول نمی باشند. چرا که مردم عادت کرده اند آنها را با نقش هایی که دیده اند، بپذیرند. اگر درفیلم دیگری نقش دیگری بپذیرند، زمان طول خواهد کشید که آنها در قالب فکری و روانی جامعه جا بیفتند. بنابراین برای اینکه شخصیت های فیلم باورپذیر باشند، باید سعی کنند به شخصیت های اکثر جامعه و شخصیت های ذهنی مردم بسیار نزدیک باشند تا هویت هنری آنها دچار خدشه نگشته و جایگاه فرهنگی و اجتماعی آنها در نظر مردم تثبیت گردد.

ابهری همچنین در ادامه بیان کرد: متاسفانه در همین اواخر در یکی از سریال های تلویزیونی ظاهر گشتند که بعد گفته می شد در نقش مدلینگ عکس های ایشان در فضای مجازی پخش شد. باید بگویم که اینگونه نقش ها و اینگونه حرکت ها درست است که ممکن است پول ساز باشد، اما جایگاه هنری و فرهنگی اینگونه خانمها را متزلزل کرده و آنها را در قالب نفاق گونه در مقابل مخاطبان قرار می دهد. یعنی نه به آن حجاب و سنگینی و وقار و نه به مدلینگ و عکس های منتشر شده در فضای مجازی.

محمد الستی: هیچ سلبریتی به دنبال حفظ یک پرسوناژ نیست

دکترمحمدعلی الستی جامعه شناس ارتباطات و استاد دانشگاه در این باره به بانی فیلم گفت: این موضوع آنقدر مهم است که می توان در قالب یک پرونده به آن پرداخت. یعنی انگیزه های ستاره شدن باید مورد بررسی قرار بگیرد و اینکه چه چیزهایی باعث می شود یک ستاره یا سلبریتی باعث ایجاد رفتارهایی می شود.

وی ادامه داد: هیچ سلبریتی به طور کلی به دنبال حفظ یک پرسوناژ یا کاراکتر نیست. به عنوان مثال هیچ بازیگری به دنبال حفظ چهره معصومی که در یک سریال بازی کرده، نیست. ما نمونه هایی از این دست داشتیم که در سینمای ما نقش یک قدیس را بازی کرده اند، اما در واقع چیز دیگری بودند. بنابراین چنین مسائلی نشان می دهد که آنها هیچ رابطه ای با محتوای آن نقش ندارند.

وی همچنین افزود: چنین اتفاقاتی باعث می شود که در مخاطب سلیقه ایجاد شود. شما از طریق رسانه هر کاری را انجام بدهی، بعد از مدتی مخاطب هم سلیقه اش با گردانندگان رسانه در یک راستا هماهنگ می شود. یعنی رسانه می تواند سلیقه سازی هم بکند. البته در همه جای دنیا این اتفاقات خیلی پیش پا افتاده است. به عنوان مثال در هالیوود یک ستاره هالیوودی که با شاخصه های جنسی شناخته می شود، در یک فیلم دیگر نقش یک قدیسه را بازی می کند و هیچ مشکلی هم برایش پیش نمی آید. چون نقش است و بازیگر هم می تواند در هر نقشی ظاهر شود. اما این تلویزیون و سینمای ماست که آنچنان معنویت گرا و محتواگراست که سعی می کند تصویری که از دهن کسی در ذهن مخاطب ایجاد شد بعدها هم خراب نشود. وقتی شما یک نفر را با آن چهره مثبت و محجبه در سریال ظاهر می کنی و بعد این خانم در زندگی شخصی خود ظاهر دیگری دارد، در واقع مخاطب را عادت می دهی تا مثل مخاطب هالیوودی آن اثر را تماشا کند. یعنی سلیقه سازی می شود و مخاطب هم شبیه به مخاطب هالیوودی می شود.

این جامعه شناس همچنین متذکر شد: البته این مسئله کاملا علمی است و باید خیلی گسترده به آن پرداخت. اما وقتی ما در سینما و تلویزیون چنین رفتاری با کاراکترها انجام می دهیم یعنی مخاطبمان آن هنرپیشه را با آن نقش باور می کند و سپس او را در جای دیگر به گونه ای دیگر می بیند، دیگر مخاطب محتوا را رها می کند و این ماندگاری در ذهن مخاطب از بین می رود. از این رو مخاطب فقط به دنبال بزرگ دیدن خود ستاره است؛ نه بزرگ دیدن نقش. یعنی اینگونه سلبریتی ها در غرب ایجاد می شوند. در هالیوود وقتی کسی به هنرپیشه ای مثل مارلون براندو فکر می کند، ممکن است یکی دو نقش ماندگار را در ذهنش داشته باشد، اما این نکته بیشتر در ذهنش مانگار شده که این هنرپیشه می تواند هر نقشی را باورپذیر بازی کند. برای اینکه هالیوود دنبال آن معنویت ماندگار در ذهن مخاطب نیست. بنابراین ما با این کار کم کم این باور را در ذهن مخاطب جا می اندازیم که مانند مخاطب هالیوود آن بازیگر را به واسطه توانایی اش در ماندگار شدن نقش ها باور کند و در خاطر داشته باشد. نه با نقشی که ماندگار شده است. معنی حرفه ای گری در سینما یعنی همین. یعنی بازیگر حرفه ای هر نقشی را می تواند در سینما بازی کند.

الستی همچنین در تکمیل گفته هایش عنوان کرد: به عنوان مثال برزو ارجمند در آثار طنز بسیاری بازی کرد. اما وقتی نقش روحانی بازی کرد، این نقشش کم کم جا افتاد. بنابراین مردم فراموش می کنند پیش از این بازیگر مورد نظرشان چه نقشی را بازی کرده است. از این رو با این روش سلبریتی ها هم باید منتظر باشند که نه از جهت ماندگاری نقش که به لحاظ ماندگاری نام ستاره بتوانند در ذهن مخاطبان ماندگار شوند.

محمدرضا آهنج: وظیفه رسانه ها بالا بردن دانش مردم است

محمدرضا آهنج کارگردان سریال هایی چون: به دنیا بگویید بایستند و راستش را بگو و آسمان من در گفت و گو با بانی فیلم در این باره عنوان کرد: به نظر من مردم باید سطح توقع و دانش و بینش خودشان را بالا ببرند. البته حواشی که اینگونه به وجود می آید، پیش از این کار مطبوعات زرد بود و حالا فضای مجازی تبدیل به رسانه فوق زرد شده است.

وی در ادامه با ذکر مثالی در این باره بیان کرد: چند سال قبل من در لبنان فیلمی به نام «زخم زیتون» می ساختم که یک بازیگری را انتخب کردم که نقش یک شهید را بازی کند. فیلم که تمام شد، مترجم از من پرسید بازی او خوب بود؟ من هم تایید کردم که از بازی او خیلی راضی بودم. بعد در صحبتهایش متوجه شدم که این بازیگر مارکسیسم است و با این حال نقش شهید را برای من در آن فیلم بازی کرد. این بازیگر معتقد بود که باید نقشش را به خوبی بازی می کرد. حال با هر عقیده ای که داشت. این مثالی بود که خودم درگیر بودم.

آهنج همچنین با اشاره به وظیفه رسانه ها در چنین مواقعی متذکر شد: دانش و آگاهی مردم را ما باید در این زمینه ها بالا ببریم. مردم ما در این زمینه مقصر نیستند. بلکه آنهایی که به دنبال فرصتی برای سوء استفاده هستند، دست به چنین کارهایی می زنند تا به قول معروف آتش بیار معرکه شوند و با آبروی دیگران بازی کنند و زندگی یک نفر را نابود می کنند. به نظر من نباید به این موضوعات دامن زد. به همین دلیل خیلی زود عادی می شود. این چیزها برای ما مهم است. در کشورهای دیگر اصلا چنین فرهنگی وجود ندارد. فقط در کشور ما این فرهنگ متاسفانه وجود دارد که هر چیزی را که در گوشی ما وجود دارد برای هم می فرستیم و با این کار نمی دانیم چه اتفاقاتی رقم می زنیم. البته زندگی هنرپیشه ها همیشه برای مردم جذاب است و به دنبال حواشی پیرامون آنها هستند. اما در کنار بازیگران و افرادی که برای مردم آشنا هستند، حتی این اتفاق برای مردم عادی هم می افتد. متاسفانه تا یک فیلم یا عکسی می بینیم برای همدیگر می فرستیم و آن را اینگونه در فضای مجازی انتشار می دهیم.

وی با ذکر مثال دیگری در این باره گفت: در سریال «راستش را بگو» همین ایراد را برای خانم ضیغمی گرفتند. با این تفاوت که فضای مجازی در آن زمان تا این حد گسترده نبود و سایت ها این کار را انجام دادند و اینستا و تلگرام نبود. به من هجمه کردند که چرا نقش دختر محجبه را به این بازیگر دادم! من هم در مصاحبه مطبوعاتی البته دفاع کردم و گفتم به لحاظ اخلاقی به نظر من خیلی منظم و خوب بود. به من ربطی ندارد که در زندگی خصوصی اش چادر سر می کند یا نه. در کار ما که خوب بازی کرد. متاسفانه این فرهنگ غلطی است که جا افتاده وگرنه هر کسی که نقش شمر را بازی می کند باید شمر باشد و یا نقش معصومین را بازی می کند باید به آن درجه از امامت رسیده باشد!

وی درباره حواشی که برای سریال پدر به وجود آمد هم بیان کرد: به نظرم حامد عنقا به عنوان یک نویسنده متعهد یک متن خوب را نوشته و بهرنگ توفیقی آن را ساخته و بسیار با ذوق هم ساخته است و مخاطب هم کار را دوست داشته است. حتی اگر کمی برداشت خوب اخلاقی از این سریال کرده باشیم هم کافی است. دیگر نباید که در زندگی بقیه کنکاش کنیم.

وی در پایان هم با ذکر مثالی توضیح داد: اینکه همه درباره فیلم «محمد رسول الله(ص)» صحبت می کنند و این فیلم را دوست دارند اگر پشت صحنه آن را ببینند که چه اتفاقاتی می افتد که دیگر اینگونه به سریال نمی پردازند و نگاهشان تغییر می کند. اصلا نگاه مخاطب ما به برخی مسائل درست نیست. بازیگر کارش بازیگری است و لزومی ندارد که همان شخصیتی را در زندگی اش داشته باشد که در فیلم و سریال بازی کرده.

محمدرضا ورزی: فضای مجازی بلای جان همه شده است!

محمدرضا ورزی کارگردان سریال هایی چون: ستارخان، معمای شاه و تبریز در مه نیز در این باره نظرات قابل تاملی داشت. وی در گفت و گو با بانی فیلم درباهر فضای مجازی و حواشی که برای بازیگران پیش می آید عنوان کرد: خب طبیعی است زندگی شخصی یک بازیگر با آنچه که مقابل دوربین بازی می کند، تفاوت دارد. در همه جای دنیا اینگونه است و منحصر به ایران نیست. اما متاسفانه فضای مجازی باعث مسائل و حاشیه برای عده ای می شود. چون همه این مشکلات از فضای مجازی نشات می گیرد که همه چیز را گل درشت کرده و همه تمرکز ها روی فضای مجازی می شود.

وی ادامه داد: البته که کارگردان و تهیه کننده مسوول عملکرد آدمها نیست. البته طبیعی است که حواشی یک بازیگر به سریال کشیده می شود که البته سریال پدر سریال خوبی بود و من هم به عنوان مخاطب کار را دنبال کردم و توانست خیلی دیده شود. مهم این است که این سریال خیلی در جامعه دیده شد و به حامد عنقا تبریک می گویم که اثری را مدیریت کرد که برای مخاطب بسیار ملموس بود و در انتخاب بازیگران خیلی سنجیده عمل کرد که در جذب مخاطب هم تاثیرگذار بود. به هر حال همه ما ضعف و قوت در کارهایمان داریم. اما کاری بود که دیده شد و شبکه دو را تکان داد و به نظر من جا دارد که فصل دوم ان هم تولید شود. اما خب در این زمینه باید بگویم که متاسفانه فضای مجازی بلای جان همه به نوعی شده است و هر حاشیه ای از این فضای مجازی آغاز می شود. البته من خیلی در این زمینه فعال نیستم و اتفاقات مربوط به آن را دنبال نمی کنم.

این کارگردان همچنین افزود: به نظر من یک هنرپیشه به هر حال نقشی که بازی می کند با آنچه که در زندگی اش هست ممکن است تفاوت کند. لزوما بازیگری که نقش منفی بازی می کند که آدم منفی نیست و یا بالعکس. بنابراین باید این تفاوت را برای بازیگر قائل شویم که شخصیتش را از نقش هایی که بازی می کند جدا کنیم. ضمن اینکه آنطور که من شنیده ام این بازیگر جوان کار خاصی انجام نداده است و در کنار بازیگری در زمینه دیگری هم فعالیت می کند. به عقیده من این مسائل کاملا شخصی است و تا این حد نباید در زندگی دیگران کنکاش کنیم.

کارگردان سریال «عمارت فرنگی» همچنین بیان کرد: مثالی در این زمینه می زنم. آنتونی کویین در یک کار نقش مافیای مواد مخدر بازی می کند و در سریال یا فیلم دیگری نقشی چون حضرت حمزه و یا عمرمختار را بازی می کند. ممکن است در زندگی شخصی اش اصلا هیچ گونه از این خصوصیت ها را نداشته باشد. اما در کشور او هیچ کسی وارد این حواشی و مسائل نمی شود. اما در کشور ماست که همه روی فضای مجازی تمرکز می کنند. البته که من اعتقاد دارم نقش هایی که خاص هستند، مثل مالک اشتر که خیلی خاص است، هنرپیشه باید از خودش بیشتر مراقبت کند. کاری که آقای ارجمند انجام داده است و بعد از این همه سال از خودش مراقبت ویژه ای از خودش انجام داد. یعنی شان و وجاهت آن نقش را حفظ کرد. البته همانطور که گفتم منظورم بازیگرانی است که این چنین نقش های خاص و ویژه را بازی می کنند.